Podatek VAT bez tajemnic. Co warto o nim wiedzieć?

Podatek od towarów i usług, zwany także podatkiem od wartości dodanej, funkcjonuje w Polsce od 1993 roku. Obowiązuje on również w innych krajach Unii Europejskiej. Jego wartość doliczana jest do wartości netto transakcji kupna-sprzedaży, dlatego dotyczy tak sprzedawców, jak i nabywców. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w poniższym tekście.

VAT należny i VAT naliczony

Podatek VAT jest pośrednim rodzajem podatku obrotowego, który obciąża ostatecznego nabywcę danego towaru. Jest wielofazowy, ponieważ dodaje się go do przyrostu wartości w każdej fazie obrotu gospodarczego. Przedsiębiorca podczas rozliczania płaci jego wysokość zależną od wartości netto sprzedaży. Ma także prawo odliczyć go w sytuacji, gdy wydatek, z którym podatek jest powiązany, ma związek z działalnością opodatkowaną. Podatek VAT dzieli się na dwa rodzaje:

VAT należny,
VAT naliczony.

VAT należny jest podatkiem doliczanym od kwoty netto sprzedaży. Podatnik powinien regulować go do urzędu skarbowego, ponieważ jest on płacony na rzecz budżetu państwa. Natomiast VAT naliczony to podatek, który czynny podatnik VAT może odliczyć. VAT naliczony obniża zatem VAT należny wpłacany do urzędu skarbowego. Jest to jednak podatek pośredni. Oznacza to, że nie wpłaca się go na konto urzędu skarbowego, ale przy nabyciu towaru lub usługi (cena brutto). Oba te pojęcia, dotyczą czynnych podatników VAT. Nie są one uwzględniane przez podatników przedmiotowo i podmiotowo zwolnionych z VAT.

Podstawa podatkowa i obowiązujące stawki

Podstawą dla podatku VAT jest każda zapłata otrzymana przez dostawców towarów i usług z tytułu sprzedaży. Zaliczają się do tego dotacje, subwencje i inne tego typu opłaty, które wpływają na ceny towarów. Opodatkowanie zawiera więc cło, prowizje, koszty opakowania, koszty transportu i ubezpieczenia itp. Podstawa nie uwzględnia rabatów, upustów i obniżek cen. W Polsce obowiązują stawki:

23% - podstawowa stawka podatku VAT;
8% - stawka obniżona m.in. dla branż z zakresu prac budowlano-montażowych i remontowych;
5% - stawka obniżona m.in. na produkty rolne, książki i czasopisma specjalistyczne;
0% - stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu towarów.

Niektórzy podatnicy mogą korzystać ze zwolnienia z podatku VAT. Wtedy stosuje się fakturę z oznaczeniem zw.

Obowiązek składania deklaracji

Od 2018 roku obowiązuje elektroniczna wysyłka oraz wymóg sporządzania i wysyłania pliku JPK-VAT. Niezależnie od okresu rozliczania należy go dostarczać do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Od 1 lipca 2020 roku JPK jest podzielony na część ewidencyjną i deklaracyjną. Zamiast osobnego składania deklaracji VAT-7 lub VAT-7K i JPK_VAT obowiązuje jeden plik JPK-V7. Podatnicy rozliczający się miesięcznie obie części składają do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Podatnicy kwartalni część ewidencyjną składają do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, natomiast część deklaracyjną do 25 dnia miesiąca po kwartale, za który składany jest plik.